Giáo dục Việt Nam một năm nhìn lại

Theo báo giáo dục TPHCM
Thứ Sáu, 31 Tháng mười hai 2010, 08:12 GMT+7


Năm 2010 kết thúc. Nhìn lại một năm qua có thể thấy, giáo dục Việt Nam có nhiều niềm vui nhưng cũng chất chứa không ít nỗi buồn.
Lần đầu tiên một công dân Việt Nam đoạt giải thưởng Fields
Ngày 19-8-2010, tại lễ khai mạc Đại hội Toán học thế giới tổ chức ở Hyderabad, Ấn Độ, huy chương Fields - giải thưởng cao quý nhất trong lĩnh vực toán học - đã được trao cho GS. Ngô Bảo Châu. Trong lịch sử hơn 70 năm của giải thưởng Fields, đây là lần đầu tiên một người có quốc tịch Việt Nam đoạt giải thưởng này. Cũng từ sự kiện này, Chính phủ đã chính thức phê duyệt Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học giai đoạn 2010-2020 với tổng kinh phí đầu tư 651 tỷ đồng nhằm đưa Việt Nam lên hàng thứ 40 thế giới về toán học.
Nhiều đề án đi vào thực tế
Năm học 2010-2011 là năm học đầu tiên ngành GD-ĐT triển khai thực hiện một loạt đề án lớn: phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, thí điểm dạy tiếng Anh từ lớp 3 đối với học sinh tiểu học; bắt đầu triển khai đề án phát triển hệ thống trường THPT chuyên... Trong đó, Đề án phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai đoạn 2010-2020 đã được Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân ký quyết định phê duyệt với tổng kinh phí lên đến 2.300 tỷ đồng. Dự kiến hơn 1.600 tỷ đồng sẽ được sử dụng để tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; hơn 600 tỷ đồng để phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; hơn 27 tỷ đồng để phát triển chương trình, tài liệu và đánh giá hiệu quả giáo dục. Đề án cũng đưa ra các giải pháp thực hiện như ưu tiên mở rộng diện tích mặt bằng tối thiểu đạt 15m2/học sinh, các trường đều có đủ phòng học 2 buổi/ngày, có hội trường, nhà tập đa năng.
Riêng tại TP.HCM, UBND TP đã chỉ đạo các sở - ngành, quận - huyện cấp bách quy hoạch xây dựng trường lớp, đào tạo giáo viên mầm non để hoàn thành chủ trương trên vào năm 2013.
Xây dựng trường chất lượng cao
“Xây dựng trường học chất lượng cao vì một nền giáo dục tiên tiến mang đậm bản sắc dân tộc trong xu thế hội nhập” được Sở GD-ĐT TP.HCM đề ra để thực hiện trong những năm tới. Sau nhiều tháng nghiên cứu, lấy ý kiến đóng góp rộng rãi từ các nhà quản lý giáo dục, thầy cô giáo khắp các tỉnh thành trên cả nước, ngày 27-12, Sở GD-ĐT TP.HCM tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề trên.
Theo Sở GD-ĐT TP.HCM, để xây dựng được một trường chất lượng cao, các trường phải đảm bảo 5 yếu tố cơ bản như đủ thiết bị dạy học đáp ứng nhu cầu của học sinh, phòng chức năng đạt chuẩn, sĩ số lớp học đạt 30 HS/lớp, tổ chức 2 buổi/ngày và giáo viên phải có năng lực chuyên môn. Ngoài ra, yếu tố tư tưởng nhận thức của xã hội cũng góp phần quan trọng trong việc tổ chức được một trường chất lượng cao, nhất là vấn đề công bằng trong giáo dục, học phí và ngân sách đầu tư.
Tham dự hội thảo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển khẳng định: Việc xây dựng trường chất lượng cao là vấn đề cấp bách.
Quốc hội giám sát chất lượng ĐH
Năm 2010, lần đầu tiên Quốc hội tổ chức một chuyên đề giám sát chung về chất lượng giáo dục ĐH trên quy mô toàn quốc. Mục tiêu của đoàn giám sát là đánh giá tổng thể về các vấn đề: thành lập trường, đầu tư cho giáo dục ĐH và thực hiện các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo. Báo cáo giám sát đã được đọc tại phiên toàn thể của kỳ họp Quốc hội vào tháng 6-2010, nêu lên một số vấn đề nổi cộm của giáo dục ĐH, đặc biệt là việc mở trường, mở ngành ồ ạt dẫn tới chất lượng không theo kịp quy mô phát triển. Sau báo cáo giám sát này, Quốc hội đã ra một nghị quyết nhằm chấn chỉnh và nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường ĐH.
Bạo lực học đường gia tăng
Năm 2010 cũng là năm xuất hiện nhiều cảnh quay, đoạn ghi âm phản ánh hiện tượng xấu trong giáo dục như học sinh bị đánh hội đồng, bảo mẫu hành hạ trẻ, cô giáo chửi học sinh... Sự kiện đầu tiên gây xôn xao dư luận là clip nữ sinh Trường THPT Trần Nhân Tông (Hà Nội) bị đánh được tung lên mạng hồi tháng 3. Sau sự kiện này, một loạt cảnh quay học sinh đánh nhau; giáo viên chửi bới, lăng mạ học sinh… được các mạng xã hội chuyển tải. Trước làn sóng bức xúc của dư luận, tháng 7-2010, lần đầu tiên Bộ GD-ĐT đã tổ chức một hội thảo cấp quốc gia đề cập thẳng vào vấn đề: “Ngăn ngừa tình trạng học sinh đánh nhau”. Hội thảo không chỉ có riêng ngành GD-ĐT ngồi bàn với nhau để tìm giải pháp mà còn có sự tham gia tích cực của các bộ, ngành liên quan. Không chỉ học sinh đánh nhau mà cả hình ảnh các bảo mẫu tại các cơ sở trông trẻ tư nhân bạo hành trẻ cũng đã khiến dư luận bức xúc.
ĐH tuyển sinh không đủ chỉ tiêu
Mùa tuyển sinh 2010 đối với ĐH chỉ đạt trên 95% so với chỉ tiêu đề ra. Không chỉ các trường ngoài công lập tuyển sinh chật vật mà ngay tại trường công lập, nhiều ngành học cũng phải đóng cửa vì không có thí sinh như một số ngành của ĐH Đà Nẵng, một số ngành liên quan đến nông - lâm ngư. Hay như ngành CNTT từng được coi là ngành nóng thời gian gần đây cũng phải đóng cửa tại nhiều trường.
Sự xuống cấp đạo đức trong giáo dục
Điều này được thể hiện bằng một loạt các sự kiện có tính ảnh hưởng lớn như vụ hiệu trưởng mua dâm tại Hà Giang, cô giáo văng tục tại lớp, cô giáo chửi học sinh tại lớp ở Hải Phòng, nữ sinh tự tử vì thầy hiệu phó tống tình tại Vĩnh Phúc. Không những thế, vấn đề đạo văn trong giáo dục cũng được dư luận quan tâm. Đầu năm là sự kiện GS. Trần Ngọc Thơ phản ánh giáo trình Tài chính quốc tế của PGS-TS Phan Thị Cúc và một số tác giả Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM xuất bản năm 2008 có nhiều nội dung sao y giáo trình Tài chính quốc tế của Trường ĐH Kinh tế TP.HCM do ông chủ biên, xuất bản năm 1996. Sau đó, nhiều dẫn chứng lại cho thấy giáo trình Tài chính quốc tế của GS. Thơ lại “đạo” giáo trình International Financial Management của GS. Jeff Madura - Trường ĐH Florida (Mỹ). Gần cuối năm, giới khoa học trong và ngoài nước lại xôn xao trước sự kiện hai tạp chí uy tín về vật lý trên thế giới đã có tuyên bố rút lại bài báo đã được đăng do tác giả đạo văn. Đó là bài báo Was the fine-structure constant variable over cosmological time? (tạm dịch: Hằng số tương tác điện từ có thay đổi theo thời gian?) của nhóm tác giả Lê Đức Thông, Nguyễn Mộng Giao, N.T.Hung và Trần Văn Hùng.
Thiếu trường tại các thành phố lớn
Hình ảnh phụ huynh xếp hàng trắng đêm tại Hà Nội và TP.HCM để xin chỗ học cho con đã không còn xa lạ. Điều này cho thấy, tại các thành phố lớn, thiếu chỗ học cho học sinh đang là vấn đề đặt ra. Các nhà quản lý cho rằng chỗ học không thiếu. Nhưng thực tế cho thấy, chỗ học tại các trường ngoài công lập thì còn rất nhiều, nhưng phụ huynh một phần vì không có đủ chi phí cho con đi học, phần khác, chất lượng tại các cơ sở này chưa có gì có thể đảm bảo.
Cùng với vấn đề thiếu trường, năm 2010 còn đánh dấu bằng sự kiện Bộ GD-ĐT chính thức “khởi động” vấn đề đưa các trường ĐH ra nội thành. Nội dung này được các trường ủng hộ. Tuy vậy, để thực hiện việc này thì còn nhiều vướng mắc, trong đó có những khó khăn về kinh phí, thủ tục xây dựng... Đại diện Bộ GD-ĐT cho biết việc di dời các trường ra ngoại thành là không thể không làm vì chủ trương này đã có từ hơn 10 năm nay nhưng vẫn còn giậm chân tại chỗ do vướng mắc nhiều thủ tục.
Dấu hỏi đối với chất lượng tại chức
Năm 2010, Đà Nẵng chính thức nói không với sinh viên tốt nghiệp hệ tại chức. Không chỉ có Đà Nẵng mà tại Hà Nội, trong thi công chức ngành sư phạm, TP cũng nói không với hệ này. Sự kiện này đã đánh một dấu hỏi lớn đối với đào tạo hệ tại chức của Việt Nam hiện nay. Trả lời báo chí, Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho rằng, năm 2011, Bộ GD-ĐT sẽ siết chặt chỉ tiêu hệ đào tạo này để đảm bảo chất lượng.
Nhóm PV